TÜİK’in Merkez Bankası ile ortaklaşa açıkladığı Tüketici Güven Endeksi’nin Şubat ayı verileri tartışma yarattı. Depremin olumsuz etkilerine rağmen yüzde 4,3 artış gösteren veriler için ekonomistler, “TÜİK ve Merkez Bankası’nın bu ölçümü ciddiye alınamaz” yorumunu yaptı.
Ekonomi yazarı Alaattin Aktaş, “Deprem kimin umurunda, tüketici güveni zirvede!” başlıklı yazısında Ocak ayındaki artışın normal olduğuna değinerek Şubat endeksinin hatalı verilere dayandığını belirtti. Aktaş’ın yazısının ilgili bölümü şöyle:
“Şubat ne olacak, şubattaki yüzde 4,3’lük artış ne olacak?
İki olasılık vardır:
Ya bu sarsıntı faciası aslında vatandaşı hiç etkilemediyse ve timsah gözyaşları döktüyse…
Yoksa TÜİK’in ve Merkez Bankası’nın bu ölçümü ciddiye alınamaz…
İlk ihtimal gerçek olabilir mi, bu felakete üzülmeyen, duygulanmayan, morali bozulmayan var mı?
Geriye ikinci ihtimal kalıyor.
Bu duruma başka bir açıklama getiremiyorum.
Deprem felaketi ve tüketici güvenindeki bu artış çelişki olarak görülse de TÜİK’ten yapılan açıklamaya şu not eklendi:
“Tüketici eğilim anketi verilerinin önemli bir kısmı 6 Şubat 2023’ten önce derlendiğinden, sonuçlar büyük ölçüde deprem öncesi durumu yansıtıyor.”
Tüketici güven endeksi ilgili ayın ilk iki haftasındaki bilgilerle oluşturulmaktadır. TÜİK’in bu endekse ilişkin üstverisinde şu ibare yer almaktadır:
‘Anketin saha uygulama dönemi her ayın ilk iki haftasıdır.’
Deprem 6 Şubat’ın ilk saatlerinde meydana geldi. Yani 6 Şubat’tan önceki gün sayısı sadece 5’tir.
Şubat ayının 28 gün olduğunu dikkate alırsak ilk iki haftayı 14 gün kabul edersek 6 Şubattan itibaren gün sayısı 9 olur.
Hayır, etüt ile ilgili saha uygulamasını iş günü bazında değerlendirecek olursak, depreme sadece 3 gün, depremden sonra 7 gün var.
İş günü bazlı hesaplamada 3 gün bilgisi nasıl oluyor da 10 gün ortalamasını yüzde 4,3’lük bir artışa getiriyor?
Toplam gün sayısını hesaplayalım:
Görünüşe göre ekonomiye güvene ilişkin ilk 5 gündeki veriler yüzde 15 civarında artışa işaret ediyor. Sonraki 9 günde yüzde 5’lik bir düşüş oldu ve ortalamayı ancak yüzde 4,3’e çekebildi!
Tüketici inancı kesinlikle uçuşa geçti, ancak sarsıntı onu durdurdu!
Reel şok olmasaydı tüketici güven endeksi Şubat’ta yüzde 15 civarında artar mıydı?
Hatta arzulu!
TÜİK ve Merkez Bankası tarafından gerçekleştirilen tüketici eğilim anketinin şok nedeniyle mevcut hesaplama takvimine göre sağlıklı sonuçlar vermeyeceği bu ay için farklı bir hesaplama yapılamaz mıydı?
Bu endeks hesabında aslında her ayın ikinci yarısında yaşananlar dikkate alınmaz ve o dönemin etkilerinin bir sonraki ayın endeksine yansıdığı varsayılır.
Dolayısıyla bu sefer deprem öncesi veriler göz ardı edilemez mi?
Çünkü 6 Şubat’tan önceki birkaç günün artık hiçbir önemi yok. Bunu hesaba katarsak Şubat ayı için farklı bir hesaplama yapmak çok daha doğru bir yaklaşım olurdu.
Ama rutin açıklamaya küçük bir cümle eklemek yeterliydi.” (HABER MERKEZİ)
